| Europese Unie (EU): wetgevende macht |

Instanties

Bron: Pixabay.com

Om wetten te maken voor de EU zijn er twee instanties opgericht. Het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie (of EU-raad of Raad). Deze laatste mag niet verward worden met de Raad van Europa, die helemaal geen EU-instelling is.

Europees Parlement

Kieskringen en zetels

Het Europees Parlement wordt om de 5 jaar rechtstreeks door de Europese bevolking gekozen en telt 751 zetels. Het aantal Europarlementariërs per land staat ruwweg in verhouding tot het aantal inwoners. Het minimumaantal is 6, het maximum 96. In ons land vallen die verkiezingen samen met de gewesten en gemeenschappen. In sommige landen is er maar één kieskring, in België zijn er drie. Een Vlaamse (12 zetels), Franse (8 zetels) en Duitstalige (1 zetel) kieskring. Opgeteld heeft België dus 21 Europarlementariërs. Elk land kan vrij bepalen welke kieskringen vastgelegd worden.

Bron: Bpol

In het gearceerde deel op de kaart kunnen de inwoners kiezen of ze voor Franstalige of Nederlandstalige kandidaten stemmen. Dit gebied omvat alle Brusselse gemeenten en de 6 faciliteitengemeenten rond Brussel, die tot Vlaams-Brabant behoren. Dit is het resultaat van de splitsing van BHV (Brussel-Halle-Vilvoorde).

Samenstelling (verkiezingen 25 mei 2014)

In België kan je dus stemmen voor de traditionele politieke partijen. Eens alle Europarlementariërs verkozen zijn, sluiten al deze personen zich aan bij een fractie of op Europees niveau, een groep genoemd. Dit kan je een beetje vergelijken met een soort Europese politieke partij. Zo verenigen alle Christen-Democratische partijen, waaronder CD&V, cdH, maar ook het Duitse CDU, zich in één fractie. Om een geldige fractie of groep te kunnen vormen zijn er minstens 25 leden nodig en de fractie moet minstens 1/4 van de landen bevatten (momenteel dus minstens 7 landen).

Hieronder vind je de verdeling van de fracties/groepen en landen in het Europees Parlement:

Land	Christen	Socialist	Conserv.	Liberaal	Links	Groen	Vrijheid	Rechts	NI	Totaal
België	4	4	4	6	0	2	0	1	0	21
Bulgarije	7	4	2	4	0	0	0	0	0	17
Cyprus	1	2	1	0	2	0	0	0	0	6
Denemarken	1	3	4	3	1	1	0	0	0	13
Duitsland	34	27	6	4	8	13	1	1	2	96
Estland	1	1	0	3	0	1	0	0	0	6
Finland	3	2	2	4	1	1	0	0	0	13
Frankrijk	20	13	0	7	4	6	1	20	3	74
Griekenland	5	4	1	0	6	0	0	0	5	21
Hongarije	12	4	0	0	0	2	0	0	3	21
Ierland	4	1	1	1	4	0	0	0	0	11
Italië	15	30	2	0	3	0	17	5	1	73
Kroatië	5	2	1	2	0	1	0	0	0	11
Letland	4	1	1	1	0	1	0	0	0	8
Litouwen	2	2	1	4	0	1	1	0	0	11
Luxemburg	3	1	0	1	0	1	0	0	0	6
Malta	3	3	0	0	0	0	0	0	0	6
Nederland	5	3	2	7	3	2	0	4	0	26
Oostenrijk	5	5	0	1	0	3	0	4	0	18
Polen	23	5	19	0	0	0	1	2	1	51
Portugal	7	8	0	2	4	0	0	0	0	21
Roemenië	12	15	1	3	0	0	0	1	0	32
Slovenië	5	1	0	1	0	1	0	0	0	8
Slowakije	6	4	3	0	0	0	0	0	0	13
Spanje	17	14	0	8	11	4	0	0	0	54
Tsjechië	7	4	2	4	3	0	1	0	0	21
Verenigd Koninkrijk	0	20	21	1	1	6	22	1	1	73
Zweden	4	6	0	3	1	4	2	0	0	20
Totaal	215	189	74	70	52	50	46	39	16	751

Laatste update: 15 juli 2016

De NI zijn Niet-Ingeschreven personen, zij behoren tot geen enkele fractie.

Bron: Flickr.com

Bevoegdheden van het parlement

De Europese Unie werkt op zeer veel terreinen: milieuwetten (landbouw, visserij), consumentenzaken, immigratie, energie, vervoer... Hieronder vind je de bevoegdheden van het parlement:

• Wetgevende bevoegdheid; samen met de Raad van de Europese Unie (af en toe heeft het Europees Parlement slechts een raadgevende stem, meestal niet)
• Goedkeuren begroting; samen met de Raad van de Europese Unie (opgesteld door de Europese Commissie)
• Oprichten en zetelen in commissies
• Uitoefenen van controle (op de Raad en op de Commissie, oprichten enquêtecommissies)
• Beschermen mensenrechten en democratie in Europa en in de rest van de wereld
• ...

Merk op dat de Europese Commissie als enige het initiatiefrecht op wetgevingsgebied bezit. Het Europees Parlement kan wel wetten verwerpen of aanpassen. Een wetsvoorstel van de Commissie kan pas wet worden als er een goedkeuring van de Raad van het Parlement komt (soms staan het Parlement en de Raad op gelijke voet, soms heeft de Raad meer gewicht...).

Voorzitter van het parlement

Zoals elk parlement kiest ook het Europees Parlement uit zijn leden een voorzitter voor 2,5 jaar met de volgende taken:

• Leiding aan de werkzaamheden van het Europees Parlement
• Voorzitten debatten in de plenaire vergaderingen
• Toezicht op de naleving van het reglement van het Europees Parlement
• Vertegenwoordiging van het parlement (juridisch, extern...)
• Andere taken: ondertekening begroting (na goedkeuring door het parlement), ondertekenen wetten...

Momenteel is de Italiaan Antonio Tajani de voorzitter.

Martin Schulz (EPP)

Zetels

Het parlement werkt op drie plaatsen. Het heeft een parlement in Straatsburg (Oost-Frankrijk tegen de Duitse grens), waar 12 vergaderingen plaatsvinden. Er is ook een parlement in Brussel, waar slechts 6 vergaderingen plaatsvinden en tot slot is er ook nog een zetel in Luxemburg-stad, waar de administratie haar zetel heeft (Secretariaat-generaal).

Bron: En.wikipedia.org

Website

• www.europarl.europa.eu (Officiële portaalwebsite)

Raad van de Europese Unie of kortweg Raad

Samenstelling en bevoegdheden

De Raad bestaat uit één minister per land en per thema. Zo komen alle ministers (1 per lidstaat) van Justitie samen om wetten te maken (meestal samen het parlement). De Raad komt in een tiental verschillende formaties (thema's, gebieden) bij elkaar. Voorbeelden zijn 'Economische en financiële zaken', 'Milieu', 'Onderwijs, jeugd en cultuur'...

Voor België stelt zich hier een probleem, België heeft niet één minister van Onderwijs, maar drie, want dit is een gemeenschapsbevoegdheid. De oplossing is dat ook ministers van deelstaten mogen deelnemen aan deze Raad. Toch mag er slechts één minister per land in de Raad zetelen. Deze minister stemt dan meteen voor het hele land, en niet enkel voor zijn/haar deelstaat. In België kunnen de Vlaamse en Franstalige minister van onderwijs elkaar afwisselen, maar ze moeten wel overleggen omdat ze zullen stemmen in naam van België.

De bevoegdheden van de Raad:

• Wetgevende bevoegdheid; samen met het Europees Parlement
• Bepalen buitenlands- en veiligheidsbeleid
• Coördinatie beleid van de verschillende lidstaten (bv.: economie)
• Internationale overeenkomsten sluiten (namens de EU)
• Goedkeuring begroting; samen met het Europees Parlement
• ...

Om te stemmen over wetsvoorstellen (van de Commissie) komt de Raad in openbare zitten bij elkaar. Deze zittingen kan je zelfs via internet op video.consilium.europa.eu volgen.

Natuurlijk heeft niet elk land evenveel gewicht. Het zou natuurlijk niet eerlijk zijn dat België een even groot gewicht had als bijvoorbeeld Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Daarom heeft elke minister van een land een bepaald aantal stemmen.

Bron: Commons.wikimedia.org

Aantal stemmen	Land
29	Duitsland, Frankrijk, Italië, Verenigd Koninkrijk
27	Spanje, Polen
14	Roemenië
13	Nederland
12	België, Tsjechië, Griekenland, Hongarije, Portugal
10	Bulgarije, Oostenrijk, Zweden
7	Denemarken, Ierland, Kroatië, Litouwen, Slowakije, Finland
4	Cyprus, Estland, Letland, Luxemburg, Slovenië
3	Malta
352	Totaal

In de Raad wordt er per gekwalificeerde meerderheid gestemd. Dit wil zeggen dat de helft + 1 onvoldoende is om een besluit aan te nemen.

De gekwalificeerde meerderheid houdt hier in dat:

• Een meerderheid van de lidstaten het voorstel goedkeurt (soms zelfs 2/3)
• Er tenminste 255 van de in totaal 345 stemmen worden uitgebracht
• Bovendien kan een EU-land vragen na te gaan of de meerderheid ten minste 62% van de totale bevolking vertegenwoordigt

Je kan de stemprocedures simuleren op een stemcalculator van de Raad.

Voorzitter

Om de Raad voor te zitten, krijgt elk EU-land gedurende 6 maanden de kans dit te doen. Het is dan de minister van dat land en van dat thema die de Raad voorzit (leiding geven, richtsnoeren voorgestellen en compromissen zoeken). Om er voor te zorgen dat er toch ook een beleid is op langere termijn, wordt het voorzitterschap per 3 landen gegroepeerd (18 maanden dus), die landen moeten dan een gemeenschappelijk project uitwerken.

In het najaar van 2018 is dit Bulgarije. In het voorjaar van 2019 wordt dit Oostenrijk. Je kan de volgende voorzitters hier vinden.

Enkel de Raad Buitenlandse Zaken valt buiten dit systeem, deze raad wordt altijd door de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid voorgezeten.

Zetel

Deze raden worden in Brussel gehouden (Justus Lipsius-gebouw, Wetstraat 175, 1048 Brussel), behalve in april, juni en oktober, dan worden de raden in Luxemburg gehouden (stad Luxemburg in het Groothertogdom Luxemburg).

Website

• www.consilium.europa.eu (Officiële website)

Samenwerking tussen de Raad van de Europese Unie (Raad) en het Europees Parlement

Zoals je hierboven al kon lezen, moeten deze twee instanties vaak samen iets goedkeuren; denk maar aan de verschillende wetten en de begroting. De Commissie stuurt een wetsvoorstel naar het Europees Parlement en naar de Raad. Deze 2 instanties moeten het eens worden na twee lezingen. Indien de Raad na de eerste lezing met het standpunt van het parlement instemt, dan is de tekst een wet.

Indien dit niet het geval is, wordt een bemiddelingscomité opgericht; die bestaat uit een gelijk aantal vertegenwoordigers van het parlement en de Raad. Ook een lid van de Commissie woont de vergaderingen van dit bemiddelingscomité bij. Zelfs na een overeenkomst, moet de tekst worden voorgelegd aan het volledige Europese Parlement (en kan dus verworpen worden). Deze procedure heet de gewone wetgevingsprocedure.

Verwarrende benamingen

De onderstaande benamingen zijn aparte instellingen, maar door de gelijkaardige benamingen, halen we ze makkelijk door elkaar:

• Raad van de Europese Unie of EU-raad of Raad: wetgevend orgaan samen het Europees Parlement, nationale ministers per thema (bv. financiën)
• Europese Raad: bepaalt het beleid van de EU, groep van regeringsleiders van de EU-landen
• Raad van Europa: dit is geen EU-instelling

Update pagina: 20 november 2018

Menu