Banner

  | Stemmen: zetels verdelen |

Zetels

In de wetgevende macht draait het erom om zo veel mogelijk stemmen te halen. Toch moeten al deze stemmen in zetels worden omgezet. Het aantal zetels bepaalt het gewicht van een partij binnen raden en parlementen. Wie meer zetels heeft, heeft ook een grotere kans om het partijprogramma uit te voeren en te mogen deelnemen aan de uitvoerende macht (schepenen, ministers...).

In België vinden we steeds een evenredigheidsstelsel terug, dit wil zeggen dat de zetels verdeeld worden naar het behaalde aantal stemmen in een bepaald gebied (kieskring). Een ander systeem zou het Meerderheidsstelsel zijn. Dan moet een partij in een bepaald gebied een meerderheid halen (absoluut of relatief) om alle zetels die aan dat gebied toegekend zijn, te krijgen.

Het aantal zetels dat te verdelen is, vinden we meestel terug in de wet. Zo staat in art. 63 van de Belgische grondwet dat de Kamer 150 leden telt. In datzelfde artikel lezen we ook hoe de zetels per kieskring verdeeld worden (afhankelijk van het aantal inwoners). In art. 67 vinden we het aantal zetels voor de senaat terug. Het aantal zetels voor de gemeenteraad vinden we dan weer terug in het gemeentedecreet (art. 5).

De zetels kunnen verdeeld worden volgens het systeem D'Hondt of volgens Imperiali. Partijen die minder dan 5% halen, tellen niet mee, dit is de kiesdrempel, de zetels worden gewoon onder de andere partijen verdeeld.

Systeem D'Hondt

Elke kieskring heeft een bepaald aantal zetels, bv. 7. Dan worden de stemmen per partij geteld en deze worden vervolgens gedeeld door 1, 2, 3, enz. Deze quotiënten worden gerangschikt van groot naar klein. De 7 grootste quotiënten (aantal zetels) krijgen een zetel.

Bijvoorbeeld: Er zijn 4 partijen A, B, C en D die voor 7 zetels verkozen kunnen worden. Het aantal personen dat gestemd heeft, is 100. Hieronder vind je de resultaten.

Partij A B C D
Stemmen 40 35 22 3

Partij D haalt de kiesdrempel van 5% niet en telt dus niet meer mee in het toekennen van de zetels. De andere resultaten delen we vervolgens door 1, 2, 3, 4, enz. De quotiënten van deze delingen noemen we kiesquotiënten.

Partij A B C
Stemmen 40 35 22
1 40,00 35,00 22,00
2 20,00 17,50 11,00
3 13,33 11,67 7,33
4 10,00 8,75 5,50

De 7 grootste kiesquotiënten krijgen een zetel (er waren immers 7 zetels te verdelen).

Partij A B C
Stemmen 40 35 22
1 40,00 35,00 22,00
2 20,00 17,50 11,00
3 13,33 11,67 7,33
4 10,00 8,75 5,50

Het laatste kiesquotiënt dat een zetel krijgt is 11,67, dit heet meteen ook de kiesdeler. Dit systeem bevoordeelt een klein beetje de grootste partijen.

Systeem D'Hondt wordt gebruikt bij alle verkiezingen (Kamer, Senaat, gemeenschappen, gewesten, provincies, districten) op de gemeenten na.

Systeem Imperiali

Dit systeem is eigenlijk ongeveer hetzelfde als systeem D'Hondt. Het zuivere systeem Imperiali deelt de resultaten vervolgens door 2, 3, 4, enz. (bij systeem D'Hondt werd er ook door 1 gedeeld). In ons voorbeeld hierboven zou het geen verschil maken, toch zou dit systeem de grotere partijen iets meer bevoordelen dan in het systeem D'Hondt.

Toch voorziet het gemeentedecreet nog een andere versie van bovenstaande systemen. Sommige bronnen zeggen dat de gemeentezetels volgens het Imperiali-systeem verdeeld worden. Dit is niet helemaal waar, de gemeentekieswet (!verschil met het decreet!) zegt expliciet (art. 56) dat er vervolgens gedeeld moet worden door 1, 1,5, 2, 2,5, 3, 3,5... Ook dan krijgen de hoogste quotiënten een zetel.

Dit aangepast Imperiali-systeem wordt in België enkel toegepast voor de gemeenteverkiezingen.

Lijstenverbindingen en apparentering

Alsof bovenstaand systeem nog niet ingewikkeld genoeg is, hebben onze politici nog vreemdere manieren bedacht om zetels te verdelen. Namelijk het systeem van apparentering (het samennemen van lijsten die samenhoren). Een voorbeeld is het samennemen van de lijsten in de oude provincie Brabant. Hier vinden we immers drie kieskringen terug (Brussel-Halle-Vilvoorde, Leuven en Waals-Brabant).

Zowel in BHV als in Leuven is er een lijst van de CD&V, maar ook in BHV en Waals-Brabant is er een lijst van cdH. In een eerste fase blijven de lijsten gescheiden. We delen het aantal beschikbare zetels door het aantal stemmen binnen één kring (bv.: Leuven), dit zijn de kiesdelers per kring. We delen dan het resultaat van een partij door deze kiesdeler en ronden dit altijd af naar beneden (m.a.w. we houden geen rekening met het getal achter de komma). De partij heeft deze zetels sowieso verdiend.

Dan blijven er nog zetels over (de restzetels). Enkel de partijen die 66% van een kiesdeler gehaald hebben, mogen meedoen. Dan wordt voor heel de provincie het systeem D'Hondt (zie boven) toegepast. Maar, normaal gebeurd er een deling door 1, 2, 3... Partijen die al zetels hebben (van de eerste verdeling), die worden pas gedeeld vanaf het aantal zetels dat ze al behaald hebben. Stel, CD&V heeft al 5 zetels van de eerste verdeling, dan wordt er pas gedeeld vanaf 6 (de andere 5 zetels hebben ze immers al gekregen).

Op deze manier weten we al welke partijen de restzetels krijgen, maar nog niet waar deze zetels 'vallen'? Vallen zij in Leuven? BHV? Waals-Brabant? Als wij dit niet weten, hoe weten we dan welke persoon zijn zitje kan opnemen?

Hiervoor passen we weer het systeem D'Hondt toe per kieskring (partijen die al een zitje hadden, worden pas weer gedeeld van het aantal behaalde zetels + 1). Om nu te zien welke restzetel in welk arrondissement hoort, kijken we in welk arrondissement de partij het grootste quotiënt heeft. Indien een partij een zetel zou toegekend moeten worden in een arrondissement waar de zetels reeds op zijn, krijgt de partij deze zetel in het andere arrondissement...

Op Wikipedia vind je een zeer goede uitleg terug.

Sinds de invoering van de provinciale kieskringen is het systeem van apparentering niet echt meer nodig (behalve voor de oude provincie Brabant). Toch zien we dit ook terugkomen bij de verkiezingen voor het Waals Parlement. Voor de invoering van de provinciale kieskringen werd dit systeem altijd toegepast.

Bron

Update pagina: 14 april 2011

Log in   |   Belgische politiek - Belgische staatsstructuur   |   info@bpol.be

www.bpol.be


www.bpol.be